Tài sản của tổng thống Nga Putin có thể lên tới 200 tỉ đô la

Đăng ngày: 24/06/2022

Thu Hằng

Khối tài sản của tổng thống Nga Vladimir Putin có thể lên tới 200 tỉ đô la. Một cuộc điều tra do tổ hợp Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) kết hợp với cơ quan truyền thông độc lập Nga Meduza, được công bố ngày 20/06/2022, lần đầu tiên nêu lên mối quan hệ giữa ông Putin với một hội kín gồm 86 công ty và quỹ nắm giữ 4,5 tỉ đô la bất động sản sang trọng, du thuyền và nhiều tài khoản ngân hàng.

Theo trang France 24 ngày 22/06, về mặt chính thức, lương hàng tháng của tổng thống Putin là 11.000 euro. Ông có một mảnh đất, một căn hộ ở Saint-Petersburg, nhiều đồng hồ đeo tay sang trọng và ba ô tô. Nhưng thực ra, nguyên thủ Nga có lẽ là một trong những người giầu nhất thế giới, sở hữu nhiều du thuyền sang trọng, chuyên cơ và bất động sản.

Tuy nhiên, khác với các tỉ phú Elon Musk hay Jeff Bezos, ông Putin không đích thân giữ những tài sản này mà chủ sở hữu trên giấy tờ chính thức là những nhà tài phiệt Nga, bị nghi ngờ cho mượn tên để che giấu khối tài sản của chủ nhân điện Kremlin. Ví dụ, năm 2021, khi nhà đấu tranh chống tham nhũng Alexei Navalny công bố thông tin về “cung điện của Putin” bên bờ Biển Đen, tỉ phú Arkadi Rotenberg, bạn lâu năm và cũng là đồng đội judo của tổng thống Nga, đã lập tức nhận là chủ sở hữu của quần thể lộng lẫy rộng đến 17.000 mét vuông và được thẩm định là 1 tỉ đô la.  

Manh mối từ khối dữ liệu khổng lồ bị rò rỉ

Nhờ khối dữ liệu bị rò rỉ từ công ty tin học Nga Moskomsvyaz, các nhà báo điều tra của Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) tìm được manh mối về nhiều tỉ đô la của Vladimir Putin. Họ phân tích khối dữ liệu khổng lồ (metadata) thư điện tử trao đổi giữa các đơn vị trong nhóm 86 công ty hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau và không liên quan đến nhau. Bất ngờ đầu tiên, đó là những công ty đó sử dụng cùng tên miền trao đổi riêng : LLCInvest.ru.

Một yếu tố khác gây ngạc nhiên là tất cả các nhà lãnh đạo, cán bộ cấp cao và nhân viên của những công ty trên thường xuyên trao đổi với nhau thông qua nền tảng trao đổi này, thảo luận về những phi vụ chung, cứ như họ làm chung một tập đoàn. OCCRP nêu ví dụ doanh nghiệp Volna, do Serguei Rudnov, con trai của Oleg Rudnov, một người bạn của ông Putin đã mất năm 2015. Những bức thư điện tử bị công bố cho thấy nhà đồng sáng lập một công ty thuộc hội kín này bàn bạc vấn đề tài chính của Volna với một người đàn ông khác, trong khi không ai trong hai người này có quan hệ công khai với doanh nghiệp của Rudnov.

Được các nhà báo của nhóm điều tra hỏi qua điện thoại, giám đốc của nhiều công ty trong hội trên khẳng định sử dụng mạng nhắn tin LLCInvest.ru. Ông nói : “Tôi chỉ là một nhân viên bình thường làm công việc của mình. Tất cả những gì tôi làm, đó là ký giấy tờ. Anh chị vẫn biết là đôi khi người ta vẫn ghi tên của một người vô gia cư đứng đầu một doanh nghiệp. Tôi không phải là người vô gia cư, nhưng tôi ký các loại giấy tờ mà không quan tâm đến chi tiết”.

Cuối cùng, một phần lớn trong số 86 công ty và quỹ trên quản lý rất nhiều tài sản từ lâu được cho là của ông Vladimir Putin. Đó là trường hợp các vườn nho do nhà tài phiệt Guennadi Timtchenko và con trai của một người bạn thuở nhỏ của ông Putin sở hữu hoặc khu trượt tuyết Igora, gần Saint-Petersburg, có liên quan đến Svetlana Krivonoguikh, người được cho là bạn gái của tổng thống Nga.

Mạng lưới doanh nghiệp này còn sở hữu rất nhiều du thuyền hạng sang, trong đó có du thuyền lớn nhất thế giới Shellest, dài 46 mét và trị giá 23 triệu đô la, thường xuyên đi từ Gelendzhik nơi có “cung điện Biển Đen” đến cảng Sotchi. Du thuyền khổng lồ này thuộc sở hữu của Quỹ Revival of Marine Traditions, được bộ Tài Chính Mỹ cho là có liên quan đến tổng thống Putin.

Chuỗi LLCInvest khép kín có mối quan hệ chặt chẽ với ngân hàng Rossia, được mệnh danh là “ngân hàng của những người bạn của Vladimir Putin” và từng bị phanh phui trong vụ Panama Papers. Một chuyên gia Nga về tham nhũng, xin ẩn danh, nói với nhóm phóng viên điều tra OCCRP, “giải thích duy nhất mà tôi thấy, đó là những doanh nghiệp này có chung một hệ thống quản lý. LLCInvest hành động như một hợp tác xã hoặc một hiệp hội trong đó các thành viên có thể trao đổi lợi ích và tài sản”.

Vladimir Putin hưởng 50% tài sản của các nhà tài phiệt Nga ?

Hệ thống tham nhũng phi chính thức, nhưng hoạt động tốt, làm liên tưởng đến hệ thống từng được Serguei Kolesnikov nhắc đến năm 2010. Lúc đó, doanh nhân này trốn khỏi Nga và khẳng định đã dựng một cơ chế tài chính phi pháp cho phép một nhóm tài phiệt đổ vài tỉ rúp vào một “quỹ đầu tư” dành cho Vladimir Putin. Vẫn theo ông Serguei Kolesnikov, số tiền đó được bòn rút từ một dự án từ thiện mua trang thiết bị ý tế để chuyển cho công ty Rosinvest. Công ty này phải đầu tư vào các doanh nghiệp Nga, nhưng cuối cùng ông Putin lại quyết định sử dụng quỹ đó để xây cung điện của mình bên bờ biển Đen. Sau các tiết lộ của Serguei Kolesnikov, công ty Rosinvest bị giải thể.

Còn theo chuyên gia chống tham nhũng được OCCRP đặt câu hỏi, LLCInvest có nhiều điểm chung với công ty Rosinvest nhưng bớt tập trung hơn, và như vậy ít bị tác động hơn trong trường hợp có người báo động. Theo vị chuyên gia ẩn danh người Nga, “hệ thống đó giảm bớt khả năng tố cáo của một Kolesnikov mới”. Về phía điện Kremlin, khi trả lời câu hỏi của các nhà báo điều tra, đã khẳng định “tổng thống Liên bang Nga không liên quan, không tham gia các tổ chức được nêu tên”.

Nếu như tài sản của tổng thống Putin vẫn là một ẩn số, thì nhiều chuyên gia thẩm định có thể lên đến vài chục, thậm chí là vài trăm trỉ đô la, từng được tạp chí Forbes đề cập. Năm 2015, doanh nhân người Anh Bill Browder, từng là nhà đầu tư phương Tây lớn nhất ở Nga trong những năm 1990, khẳng định trong cuốn sách có tựa đề Notice rouge rằng Vladimir Putin lấy một nửa tài sản của tất cả các nhà tài phiệt. Theo tính toán của ông Browder, tổng thống Nga có thể có khối tài sản lên đến 200 tỉ đô la.